ຄິດຮອດມະຫາ ( ຄໍລຳ ຈານແຍ່ )

     ຂໍ້ຄິດສຳລັບບົດນີ້ ຈານແຍ່ໄດ້ ມາຈາກຂ່າວກ່ຽວກັບພາຍຸໄຊກະ ລອຍທີ່ພວພັດກະໜ່ຳປະເທດບັງ ກະລາເທດ, ມຽນມາ ແລະ ພາກ ຕາເວັນອອກຂອງປະເທດອິນ ເດຍຢູ່ໃນປັດຈຸບັນ. ພາຍຸມະຫາອຸ ບາດນັ້ນມີຊື່ມ່ວນໆວ່າ: “ມະຫາ ເສນ” ຟັງແລ້ວ ບໍ່ໜ້າເລີຍຈະໂຫດ ຮ້າຍອຳມະຫິດສ້າງຄວາມທຸກ ຍາກລຳບາກໃຈໃຫ້ຄົນຈຳນວນຫລາຍລ້ານຄົນ ປານນັ້ນ.

    ທ່ານຜູ້ອ່ານອາດມີຂໍ້ສັງເກດຄື ຈານແຍ່ວ່າ: ເປັນຫຍັງ ຊື່ພາຍຸຟ້າ ຝົນລົມແຮງຕ່າງໆທີ່ພາໃຫ້ເກີດ ບັນຫານ້ຳ ຖ້ວມ, ບັນຫາແລ້ງຈຶ່ງ ມີຊື່ມ່ວນໆຊວນຟັງທັງນັ້ນເຊັ່ນ: ພາຍຸ “ນົກເຕັນ”, “ຊ້າງສານ”, “ເກດສະໜາ” ແລະ ອື່ນໆ. ແມ່ນ ໃຜລະ ເສືອກໄປຕັ້ງຊື່ທີ່ຍ່າງສວນ ທາງກັບຜົນຮ້າຍຕົວຈິງຈາກພາ ຍຸເຫລົ່ານັ້ນ ?.

    ສຳລັບພາຍຸ “ມະຫາເສນ” ທີ່ ພວມເປັນຂ່າວຮ້ອນຢູ່ໃນປັດຈຸ ບັນນີ້ມີສ່ວນຊ່ວຍໃຫ້ຈານແຍ່ຄິດ ເຖິງບັນຫາ “ມະ ຫາ” ທີ່ຢູ່ໃນດວງ ໃຈຂອງຈານແຍ່ຕະຫລອດມາ ເຊັ່ນ: ມະຫາສີລາ ວິລະວົງ ນັກ ປາດດ້ານພາສາສາດວັນນະຄະດີ ແລະ ປະຫວັດສາດລາວທີ່ຫາຜູ້ ທຽບຍາກ. ຈານແຍ່ຕິດອ່ານກາບ ກອນປານຕິດຢາບ້າຕອນຮຽນຢູ່ ຫ້ອງ ປ.ປາ-ກ.ໄກ່ ນັ້ນ ກໍແມ່ນ ຍ້ອນໄດ້ອ່ານປຶ້ມມະຫາສີລານີ້ ລະ, ຂຽນກອນເປັນກໍຍ້ອນເພິ່ນ ຫັ້ນລະ.

    ເວລາຮຽນຢູ່ປະຖົມ, ຄູສອນ ຈຳນວນກວ່າທ່ອງໜຶ່ງກໍແມ່ນບັນ ດາ “ມະຫາ”, ຈື່ດີກວ່າໝູ່ກໍແມ່ນ ມະຫາບົວແກ້ວ, ຄູສອນພາສາ ລາວໃຫ້ຈານແຍ່ຢູ່ຂັ້ນມັດທະຍົມ ກໍມີມະຫາບຸນທັນ, ມະຫາຈຽງ ຄຳ ແລະ ມະຫາບົວລີ. ສາມທ່ານ ນີ້ລະຊ່ວຍໃຫ້ຈານແຍ່ມີອາຊີບ ເສີມຈາກປາຍປາກກາຮອດຊູ່ມື້ ນີ້. ຫາກເວົ້າໄກໄປກວ່ານັ້ນ, ໃຜໆ ກໍຄົງຮູ້ຊື່ທ່ານມະ ຫາແກ້ວ ເຈົ້າຕຳຫລັບກອນລາວທີ່ໄດ້ເຊື່ອມສານເຂົ້າໃນລະບົບການສິດສອນພາສາລາວໃນຫລາຍທົດສະວັດ ຜ່ານມາ,

ແຕ່ຖ້າເວົ້າຈໍ້ມໍ່ເຂົ້າມາ ຕື່ມ, ທຸກຄົນຄົງຮູ້ຊື່ ດຣ. ທອງຄຳ ອ່ອນມະນີສອນ ຜູ້ທີ່ແນມເຫັນ ຫຍັງກໍອອກມາເປັນບົດກະ ວີໝົດ. ເຖິງເພິ່ນຈະມີ ດຣ. ນຳໜ້າ ເພື່ອ ຢັ້ງຢືນເຖິງວິທະຍາຖານະອັນສູງ ສົ່ງຂອງເພິ່ນກໍຕາມ, ແຕ່ໃນສາຍ ຕາຂອງຈານແຍ່ແລ້ວ ເພິ່ນຍັງແມ່ນມະຫາທອງຄຳທີ່ຈະເລີນ ວຸດທິມາໃນຜ້າເຫລືອງ, ເພິ່ນເລີ່ມຂຽນກອນເດັດໆ ກໍແມ່ນເລີ່ມແຕ່ຕອນຢູ່ວັດ.

    ໃນປັດຈຸບັນ, ຈານແຍ່ເຄີຍ ຖາມຕົນເອງຢູ່ເລື້ອຍໆວ່າ: ມະ ຫາເຫລົ່ານັ້ນໄປໃສໝົດ ? ແລະ ເປັນຫຍັງຜູ້ໃດບວດ ໄດ້ຮຽນມາຈາກວັດແທ້ໆພັດບໍ່ນິຍົມເອົາຄຳວ່າ: “ມະຫາ” ໄວ້ໜ້າຊື່ຂອງຕົນຄືເມື່ອກ່ອນ. ຈານແຍ່ຮູ້ສຶກເສຍດາຍທີ່ຄຳ ວ່າ: “ມະຫາ” ເຊິ່ງຕິດພັນກັບປະຫວັດສາດໂດຍສະເພາະໃນຂົງເຂດພາສາວັນນະຄະດີລາວໄດ້ສູນຫາຍໄປ, ປ່ອຍວິ ທະຍາຖານະອື່ນທີ່ມານຳຫລັງຄອງເມືອງ.

    ມີບາງຄົນບອກວ່າ: ທີ່ບໍ່ນິຍົມ ເອີ້ນ “ມະຫາ” ຄືເກົ່າ ກໍເພາະວ່າ ລະບົບການສຶກສາທາງໂລກ ແລະ ທາງທຳໄດ້ເຊື່ອມ ຕົວເຂົ້າກັນໂດຍຝ່າຍໂລກຄອບງຳ ບໍ່ວ່າ ຈະເປັນລະດັບການສຶກສາ (ຊັ້ນ ສູງ ແລະ ປະລິນຍາຕີ, ໂທ, ເອກ) ການຈັດ ຊັ້ນຈັດຫລືບກໍຖືເອົາລະ ດັບທາງໂລກເປັນຕົ້ນຕໍ. ດັ່ງນັ້ນ “ມະຫາ” ເຊິ່ງເປັນຂັ້ນການສຶກສາ ທາງທຳຈຶ່ງໝົດໄປ. ແຕ່ກໍມີບາງ ທ່ານໃຫ້ຄຳເຫັນວ່າ: ເປັນຍ້ອນ ບັນດາມະຫາເອງບໍ່ຕ້ອງການໃສ່ ຊື່ “ມະຫາ” ຍ້ອນສາເຫດຕ່າງ ກັນ. ຈະເປັນຍ້ອນສາເຫດໃດ ຈານແຍ່ກໍຮັບໄດ້, ແຕ່ຮັບບໍ່ໄດ້ ແນວຄິດທີ່ວ່າ: ຖ້າມີຊື່ວ່າ: “ມະ ຫາ” ແລ້ວ ສັງຄົມຈະວ່າຕົນຫລ້າ ຫລັງ, ບໍ່ທັນໂລກ, ບໍ່ມີວິທະຍາ ສາດ, ອ່ອນແອ ບໍ່ເຂັ້ມແຂງ, ບໍ່ ເປັນຊາຍເອິກສາມສອກ.

    ຈານແຍ່ຊົມເຊີຍມະຫາບຸນມີ ເທບສີເມືອງ ທີ່ບໍ່ປະຊື່ “ມະຫາ” ໃນປຶ້ມທຸກເຫລັ້ມທີ່ທ່ານຜະລິດ ອອກມາ. ການຮັກສາຊື່ “ມະຫາ” ໄວ້ຈະເຮັດໃຫ້ສາງວິທະຍາຖາ ນະຢູ່ປະເທດເຮົາມີເອກະລັກສະ ເພາະ ແທນທີ່ຈະແລ່ນແຕ່ນຳ ບ້ານເພິ່ນເມືອງທ່ານ.

    ເລື່ອງນີ້ບໍ່ກ່ຽວກັບພາຍຸ “ມະຫາເສນ” ທີ່ເອີ່ຍເຖິງໃນຕອນຕົ້ນໆເນີ້.